Nederland zit nog steeds in een strenge lockdown. Niemand de deur uit. Wat doet dit met mensen, de meesten met een baan, en met kinderen die niet naar school gaan? Professor Elke Van Hoof: ‘Ouders met kinderen onder de acht jaar moeten door hun werkgever worden ontlast’.
De basisscholen zijn weer open, maar de vraag is voor hoelang. De regels zijn streng, een snottebel is voldoende om een kind naar huis te sturen en bij één besmetting gaat de hele klas in quarantaine. Ouders werken al bijna een jaar zoveel mogelijk thuis. Iedereen opgehokt. Wat doet dit mentaal met werkende ouders? Elke Van Hoof is professor aan de Vrije Universiteit van Brussel en onder meer gespecialiseerd in stress en burn-out: ‘Al hun rollen, die van ouder, van collega, werknemer, partner, ze moeten nagenoeg allemaal op hetzelfde moment worden uitgevoerd. Ze moeten zo snel shiften tussen die rollen, dat is het summum van multitasking. Letterlijk adembenemend. Het zorgt voor cognitieve vermoeidheid en het is een aanval op ons herstelvermogen. Logisch dat er klachten komen. Moeheid, een kort lontje, een lage frustratietolerantie. Een gebrek aan productiviteit.’
‘Teken vakken op de huiskamertafel’
Zijn er manieren om de situatie in de hand te houden? Van Hoof: ‘Zeker. De belangrijkste: zorg voor veel structuur. Teken met afwasbare stift of plak met tape vakken op de huiskamertafel. Iedereen zijn eigen ruimte. Zorg dat als iedereen klaar is met zijn of haar werk alles wordt opgeruimd. Zorg dat er duidelijke regels zijn. Dat kinderen weten: wanneer kan ik mijn ouder irriteren en wanneer niet. Zorg voor voldoende ontspanning. Doe zinvolle dingen, ga vrijwilligerswerk doen, alleen of met het gezin, als je opgroeiende kinderen hebt. Er zijn veel instellingen en centra die zitten te wachten op hulp. In de zorg, in de vaccinatiecentra. Het zorgt voor zingeving, het geeft energie.’
Er zijn mooie voorbeelden van de drang om zingevende afleiding te zoeken, zegt ze: ‘Na de rellen in de steden in Nederland gingen burgers spontaan samen de straat op om de rommel op te ruimen. Je zag de behoefte om iets zinvols te doen, om even afleiding te hebben én om het verlies van verbinding met andere mensen te hervinden.’
‘Sommige ouders zijn in de hel beland’
Er zijn gezinssituaties waarin structuur niet de volledige oplossing biedt, zegt Van Hoof: ‘Heb je kinderen onder de acht jaar, dan moet je aanvaarden dat je in de hel bent beland. Ja echt, deze kinderen kun je niet afzetten. Ze hebben hun driften nog niet onder controle. Voor die gezinssituatie moeten werkgevers veel meer aandacht hebben. Ze moeten ervoor zorgen dat er tijdelijk minder verantwoordelijkheden bij deze ouders liggen. De overheid zou moeten bezien of er toch geen opvangmogelijkheid is tijdens de lockdown. Of dat er speciaal ouderschapsverlof komt voor deze groep. In België hebben wij deze maatregelen vorig jaar genomen en die hebben ons veel soelaas geboden.’
‘Er zijn genoeg ouders die graag even het huis ontvluchten’
In ons land is er discussie – en ook verontwaardiging – over bedrijven die, in deze tijd waar besmetting meer op de loer ligt dan voorheen, werknemers uiteindelijk toch verplichten naar het werk te komen. Elke Van Hoof heeft begrip voor de werkgevers. ‘De meeste bedrijven waren niet voorbereid op massaal thuiswerken. Ze hebben geprobeerd de bedrijfscultuur te kopiëren naar de nieuwe situatie. Dat werkt vaak niet en gaat ten koste van de productiviteit. De meest logische reactie is werknemers verplichten naar de werkvloer te komen. Je kunt dat zien als wantrouwen, maar het is ook zelfbescherming. Het bedrijf moet blijven voortbestaan, anders verliezen mensen hun job. Je moet de gulden middenweg zien te vinden. Goede protocollen maken om werknemers veilig op het werk te kunnen toelaten. Laten we niet vergeten dat er genoeg mensen zijn die dolgraag een paar dagen per week de gespannen thuissituatie zouden willen ontvluchten. Landen waar dit strikt is verboden hebben te maken met een stijging van huiselijk geweld van 30 á 40 procent. Wil de maatschappij de tol daarvoor betalen?’
Elke Van Hoof is professor klinisch psychologie aan de Vrije Universiteit Brussel en onder meer gespecialiseerd in psychodiagnostiek, trauma, stress en burn-out.
Eerder verscheen al een ander interview met haar op deze website over thuiswerken in tijden van corona: ‘Er is maar één richting en die is voorwaarts’