Op een gezonde manier omgaan met stress is in eerste instantie de individuele verantwoordelijkheid van de werknemer zelf. Dat neemt niet weg dat ook de leidinggevende hierin een belangrijke rol heeft door er serieuze aandacht voor te hebben. Stress is niet helemaal te voorkomen. Dat hoeft ook niet, want enige stress is functioneel en hoort er gewoon bij.

Dat zegt de in stress en burn-out gespecialiseerde psycholoog, spreker en auteur Thijs Launspach. Bestsellers van zijn hand zijn onder andere Fokking druk, Werk kan ook uit en Werken met millennials. Stress voorkomen mag dan niet de taak van de baas zijn, het is volgens Launspach wel de verantwoordelijkheid van de leidinggevende om klaar te staan als het mis gaat. “Het is natuurlijk nog beter als er al veel eerder wordt ingegrepen en niet pas als mensen al bijna een burn-out hebben. Stress bouwt maandenlang langzaam op en kan de opmaat naar een burn-out zijn. Het is van belang de eerste signalen van stress bijtijds op te merken. Denk aan hoofdpijn, rugpijn, slechte nachtrust of chagrijnig worden. Je moet dan al ingrijpen door te zorgen dat er laagdrempelige ondersteuning aanwezig is. Dat kan een vertrouwenspersoon zijn, een coach of de leidinggevende zelf waar de medewerker bij kan aankloppen.”

Toegeven dat je gestrest bent of daar een beetje last van hebt, is geen teken van zwakte maar een teken van zelfinzicht

Prettig, energiek en effectief werken op de lange termijn

Dit kan echter volgens Launspach alleen goed werken als er geen taboe is rond stress. “In een moderne werkomgeving moet je over stress kunnen praten. Zodat je kunt toegeven dat je gestrest bent of daar een beetje last van hebt. Dat is geen teken van zwakte maar een teken van zelfinzicht. Je moet dus niet het gevoel krijgen dat je de loser van het team bent als je hulp vraagt. Dan werkt het niet want dan ligt de drempel voor ondersteuning te hoog. Daar zit ook een element van leading by example in. Zorg dat je als manager of als leider uitstraalt dat er over stress gesproken mag worden. Dat het niet iets is om je voor te schamen. Sterker nog, dat het iets is waar we allemaal wel af en toe mee te kampen hebben. Het is veel handiger om goed voor jezelf te blijven zorgen, in plaats van nu ten koste van alles al je doelen te behalen en er vervolgens maanden uit te liggen. Het gaat om het vinden van een manier van werken die het mogelijk maakt dat je op de lange termijn prettig, energiek en effectief werkt.

Je hebt het niet door als je gestrest raakt

Launspach stelt dat de bedrijfscultuur een grote rol speelt bij het vermijden of voorkomen van stress. “Het verneukeratieve van stress is dat je het vaak van jezelf niet door hebt als je gestrest raakt. Je gaat dan minder goed op jezelf passen, dus heb je soms andere mensen nodig die je daar op attenderen. ‘Het valt me op dat je nu al drie keer deze week in een vergadering heel scherp uit de hoek komt, is er misschien iets aan de hand?’ Mensen hebben dat vaak niet helemaal door van zichzelf. Wat helpt is als je een bedrijfscultuur hebt waarin mensen elkaar kunnen aanspreken en informeren of het goed gaat. Waarmee ik niet wil zeggen dat het de verantwoordelijkheid van de leidinggevende is om alle tekenen van stress op te merken. Maar ik kom weleens bij organisaties waarvan ik denk dat er in het algemeen wel op een gezondere manier met elkaar mag worden omgegaan in een team.”

Het verneukeratieve van stress is dat je het vaak van jezelf niet door hebt als je gestrest raakt

Gezonde normen stellen over omgaan met elkaar

Het gaat uiteindelijk om gezonde normen stellen over hoe je wilt dat mensen in een team met elkaar omgaan, aldus Launspach. “Je kunt bijvoorbeeld communiceren dat je het als bedrijf echt niet normaal vindt dat mensen ’s avonds nog zitten te mailen. Je belast mensen daarmee, zeker als de e-mail afkomstig is van iemand in een hogere positie die dan ook nog antwoord terug verwacht om vijf over tien ‘s avonds. Over elkaar heen bieden om te laten zien hoe goed en hard je werkt tot ’s avonds laat en in het weekend is niet echt gezond werkgedrag. Net zoals een Whatsapp-groep hebben waarin 24 uur per dag dingen omgaan zodat je geen moment het idee hebt dat je even ontslagen bent van de verantwoordelijkheid om met werk bezig te zijn. Dat is het gevaar van de technologie die we nu hebben. Je kunt altijd aan het werk zijn omdat je er altijd toegang toe hebt. Dat gaat ten koste van je herstel tussen het werken door. Je kunt daar als werkgever wel degelijk normen aan stellen en een strategische beslissing over nemen.”

Extra uitdagingen door thuiswerken

Het thuiswerken vanwege het coronavirus brengt extra uitdagingen met zich mee. “Het kan een hele eenzame en vervelende tijd zijn. Een van de redenen van mensen om hun werk leuk te vinden is het contact met collega’s. Niet alleen het formele contact waarin je overlegt en aan het vergaderen bent. Maar juist het informele contact, dat korte gesprekje of de interactie bij het koffieapparaat. Die zijn superbelangrijk voor mensen, terwijl nu alle interacties functioneel zijn via het beeldscherm.”

Lees ook dit interview met Thijs Launspach over de trend van steeds mensgerichter leidinggeven.

Wie is Thijs Launspach?
Thijs Launspach (1988) is psycholoog, spreker, bestsellerauteur en dé expert in Nederland op het gebied van stress en burn-out. Afgelopen april is zijn nieuwste boek Werk kan ook uit verschenen, inclusief een hoofdstuk rond het actuele thema ‘thuiswerken’; Werk kan ook thuis. Hij schreef eerder de boeken Fokking druk (2018) en Werken met millennials (2019). Hij heeft elke week een column in het Algemeen Dagblad en maakt de podcast Het Rustburo. Daarnaast is hij docent aan The School of Life.

Foto’s : Bente Hilkens.